Wolne Słowo Białoruskie – Alaksandr Fiaduta

„Wolne Słowo Białoruskie” to cykl publikacji Polskiego PEN Clubu i Białoruskiego PEN, przybliżający sylwetki prześladowanych pisarzy, dziennikarzy, tłumaczy i badaczy literatury – ludzi, którzy współtworzą literacką kulturę Białorusi, bronią wolności słowa, języka ojczystego i jego mistrzów. Chcemy, aby w godzinie próby byli pewni naszej solidarności. Chcemy też, by świat o nich pamiętał. Prawa człowieka są takie same dla wszystkich – stając w ich obronie,walczymy o wspólną wolność.

Alaksandr Fiaduta

Alaksandr Fiaduta to literat, redaktor, dziennikarz, tłumacz, literaturoznawca (doktor habilitowany nauk humanistycznych w dziedzinie „Literaturoznawstwo”), wydawca, analityk polityczny. W 1994 roku był członkiem sztabu prezydenckiego Alaksandra Łukaszenki i pracował w Administracji Prezydenta, zrezygnował ze stanowiska w proteście przeciwko narastającej cenzurze w prasie. W wyborach prezydenckich 2010 roku współpracował ze sztabem kandydata-poety Uładzimira Niaklajewa. Po brutalnym stłumieniu protestów 20 grudnia 2010 roku został aresztowany i umieszczony w areszcie śledczym KGB (tzw. Amerykance), co zapoczątkowało jego status więźnia politycznego.

Jest autorem biografii Alaksandra Łukaszenki pt. „Łukaszenka. Biografia Polityczna” (wydanej w 2005 roku). W 2020 roku dokonał tłumaczenia na język białoruski z polskiego „Wspomnień z przeszłości” Antoniego Edwarda Odyńca. W latach 2010–2011, przebywając w areszcie śledczym KGB, napisał tom poezji „Wiersze amerykańskie”, za który został laureatem nagrody im. Alesia Adamowicza przyznawanej przez Białoruski PEN. Jest też autorem książki „Mój mały Paryż” (2014), poświęconej miastu Grodno.

12 kwietnia 2021 roku z Alaksandrem Fiadutą nagle stracono kontakt. Znajdował się wówczas w Moskwie, a dzień później ujawniono, że wraz z prawnikiem Jurym Ziankowiczem został zatrzymany przez białoruskie i rosyjskie służby specjalne, bo „planowali [Fiaduta i Ziankowicz] przewrót wojskowy według scenariusza kolorowych rewolucji z zaangażowaniem miejscowych i ukraińskich nacjonalistów”. Mieli być, jak podano, inspirowani przez siły na Zachodzie.

O fakcie zatrzymania poinformowała państwowa agencja prasowa, powołując się na KGB.

W sprawie Alaksandra Fiaduty wszczęto postępowanie karne na podstawie części 1 artykułu 357 (zmowa lub inne działania, podjęte w celu przejęcia władzy państwowej). Oprócz niego w tej sprawie oskarżeni byli Ryhor Kastusiou, JuryZiankowicz, Dzianis Krauczuk i Wolha Hałubowicz.

20 kwietnia 2022 roku Alaksandr Fiaduta został uznany za więźnia politycznego. Na początku maja 2022 roku został przeniesiony z aresztu śledczego nr 1 do aresztu śledczego KGB. Rozpoczął zapoznawanie się z materiałami sprawy, a pod koniec maja przeniesiono go z powrotem do aresztu śledczego nr 1.

9 czerwca 2022 roku Prokuratura Generalna poinformowała, że sprawa „o zmowie mającej na celu przejęcie władzy państwowej” została skierowana do sądu. 5 września Miński Sąd Okręgowy podczas wyjazdowego posiedzenia w trybie otwartym, wydał wyroki w sprawie karnej „o zmowie mającej na celu przejęcie władzy państwowej”, na mocy których, między innymi, skazano Alaksandra Fiadutę. Został skazany na 10 lat pozbawienia wolności w kolonii o zaostrzonym rygorze na podstawie art. 357 Kodeksu Karnego (zmowa mająca na celu przejęcie władzy niekonstytucyjnymi metodami). Podczas procesu sądowego Alaksandr Fiaduta częściowo przyznał się do winy, nie zgadzając się jednak z przedstawionymi w oskarżeniu motywami.

Od 9 grudnia 2022 roku jest na liście „ekstremistów”. W tym czasie przenieśli go z aresztu śledczego do kolonii karnej nr 15 w Mohylewie. Jak się okazało, niemal od razu po przeniesieniu trafił do szpitala, ponieważ zaostrzyły się jego problemy z sercem. W styczniu 2023 roku pojawiły się informacje, że Fiaduta opuścił szpital więzienny i zamierza pracować nad scenariuszem.

Zdjęcie: reform.by