Wolne Słowo Białoruskie – Maksim Znak
„Wolne Słowo Białoruskie” to cykl publikacji Polskiego PEN Clubu i Białoruskiego PEN, przybliżający sylwetki prześladowanych pisarzy, dziennikarzy, tłumaczy i badaczy literatury – ludzi, którzy współtworzą literacką kulturę Białorusi, bronią wolności słowa, języka ojczystego i jego mistrzów. Chcemy, aby w godzinie próby byli pewni naszej solidarności. Chcemy też, by świat o nich pamiętał. Prawa człowieka są takie same dla wszystkich – stając w ich obronie, walczymy o wspólną wolność.
Maksim Znak
Maksim Znak to adwokat, poeta, bard, autor książki „Zekameron”. W 2006 roku, po protestach po wyborach prezydenckich w Białorusi, odbył karę 14 dni aresztu w więzieniu w Żodzinie.
W 2020 roku był adwokatem Swiatłany Cichanouskiej, Wiktara Babaryki oraz Maryi Kaleśnikawy, a także członkiem Rady Koordynacyjnej ds. rozwiązania kryzysu politycznego.
9 września 2020 roku został zatrzymany. W tym samym dniu Komitet Śledczy oficjalnie poinformował o toczącym się śledztwie w sprawie wszczętej przez Prokuraturę Generalną Republiki Białorusi na podstawie art. 361 cz. 3 Kodeksu Karnego (wezwania do działań na szkodę bezpieczeństwa narodowego). Na wniosek prokuratora został aresztowany.
4 sierpnia 2021 roku przed Mińskim Sądem Obwodowym rozpoczęła się zamknięta rozprawa przeciwko Maryi Kaleśnikawie i Maksimowi Znakowi. Zostali oni skazani na 10 lat pozbawienia wolności w kolonii o zaostrzonym rygorze na podstawie art. 361, cz. 1 art. 357 oraz art. 361-1 Kodeksu Karnego (tworzenie ekstremistycznej organizacji). 10 września 2020 roku Maksim Znak został uznany za więźnia politycznego.
W więzieniu pisze wiersze i prozę. Napisał tam m.in. książkę „Zekameron”, która została wydana w kilku językach, a jej tłumaczenie na język angielski zdobyło Nagrodę English PEN w 2023 roku i trafiło na krótką listę Republic of Consciousness Prize w 2024 roku.
W lutym 2023 roku Maksim Znak został całkowicie odcięty od kontaktu ze światem zewnętrznym (status incommunicado). Władze odmówiły mu kontaktów z adwokatami, telefonicznych rozmów, spotkań i korespondencji, nawet z członkami rodziny.
Maksim Znak jest także twórcą licznych utworów muzycznych i poetyckich. Od 2017 roku wydał cztery albumy muzyczne: „Kazki” („Bajki”), „Harady” („Miasta”), „Wietraz” („Żagiel”), „Mora” („Morze”). W 2020 roku skomponował i wykonał piosenkę „Godność i wolność”, która stała się jednym z hymnów protestów. Jego wiersz „Bulba”(„ZIemniaki”) stał się inspiracją dla utworu wykonywanego przez zespół „Prawawy Defolt” („Prawny Defolt”), składający się z białoruskich prawników i prawniczek.
W 2022 roku otrzymał Nagrodę im. Alesia Adamowicza za twórczość powstałą w więzieniu.
Na podstawie „Zekamerona” powstał również spektakl w reżyserii Wojciecha Urbańskiego, prezentowany w języku białoruskim z polskimi napisami. Najbliższy pokaz odbędzie się w Warszawie 30 marca na scenie Teatru Dramatycznego.
Zdjęcie – penbelarus.org
