Zapraszamy na festiwal „Odnalezione w tłumaczeniu”

Polski PEN Club zaprasza do Gdańska na debatę organizowaną w ramach festiwalu „Odnalezione w tłumaczeniu”:

Siła wolnego słowa – przekład: tłumaczka z Białorusi (anonimowo), Marcin Gaczkowski, Elżbieta Kalinowska. Prowadzenie: Małgorzata Szczurek

26 kwietnia 2025 godz. 13.00

Audytorium Instytutu Kultury Miejskiej w Gdańsku | Spotkanie tłumaczone na PJM

Jakie szanse i wyzwania stoją współcześnie przed wolnością słowa?

Najnowszy raport PEN International wskazuje na niepokojący wzrost cenzury i prześladowań wobec twórczyń i twórców literatury na całym świecie. Autorytarne i populistyczne reżimy właśnie w wolności słowa upatrują jedno z zagrożeń dla swojej władzy. Podczas spotkania zastanowimy się nad tym, jaką rolę mają tu do odegrania tłumaczki i tłumacze. Na ile ich praca może być formą społecznego i politycznego oporu? W jakich okolicznościach przekład staje się narzędziem emancypacji? Jak wolność słowa ma się do poprawności politycznej?

  Rozmowę poprowadzi wydawczyni, romanistka i tłumaczka Małgorzata Szczurek, a udział w niej wezmą:
 anonimowo tłumaczka z Białorusi
 Elżbieta Kalinowska, tłumaczka, redaktorka, menedżerka kultury.
 Marcin Gaczkowski, tłumacz z języka ukraińskiego, literaturoznawca, historyk i publicysta

Debata organizowana z okazji stulecia Polskiego PEN Clubu.

Elżbieta Kalinowska
Tłumaczka, redaktorka, menedżerka kultury. Jako tłumaczka zadebiutowała w 2000 roku i od tego czasu przetłumaczyła ponad czterdzieści książek. Specjalizuje się w twórczości autorów z doświadczeniem migracyjnym, a od niedawna także w literaturze faktu. Była wicedyrektorką Instytutu Książki, gdzie odpowiadała za promocję czytelnictwa w Polsce i literatury polskiej za granicą, obecnie redaktorka non-fiction w Grupie Wydawniczej Foksal. W 2012 r. otrzymała Nagrodę Kunststiftung NRW, a w 2022 r. Nagrodę im. Karla Dedeciusa.

Marcin Gaczkowski
Literaturoznawca, historyk, publicysta. Jeden z założycieli portalu Rozstaje.art, współpracownik kwartalnika „Czas Literatury”, dziennikarz Polskiego Radia dla Ukrainy. Tłumacz literatury ukraińskiej, m.in. powieści „Córeczka” Tamary Dudy (2022, Nagroda im. Natalii Gorbaniewskiej za 2023 rok) oraz kultowego „Miasta” Waleriana Pidmohylnego (2024). Od 2021 roku prowadzi seminarium „Tłumacze bez granic”.

Małgorzata Szczurek
Romanistka, tłumaczka, wydawczyni. Redaktorka naczelna wydawnictwa Karakter, którego jest współzałożycielką. Współpracowała z Muzeum Etnograficznym w Krakowie, publikowała m.in. w miesięczniku „Znak”, „Książkach. Magazynie do czytania” i „Tygodniku Powszechnym”. Laureatka nagrody „Literatury na Świecie” za debiut przekładowy oraz nagrody Wielkiego Redaktora. Uhonorowana francuskim orderem Literatury i Sztuki za popularyzowanie literatury francuskojęzycznej w Polsce. W Księgarni Karakter kuratoruje cykl „Uczyć się od Południa” poświęcony literaturze, ideom i praktykom społecznym globalnego Południa.

Debata organizowana w ramach cyklu „Siła wolnego słowa” dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

---

Gdańskie Spotkania Literackie „Odnalezione w tłumaczeniu” to wyjątkowy – bo poświęcony przede wszystkim sztuce translacji – festiwal literacki. Do rozmów o literaturze i przekładzie zapraszamy uznanych pisarzy i pisarki, tłumaczy i tłumaczki, krytyków i krytyczki z kraju i zagranicy.

Spotkania dają możliwość spojrzenia na literaturę z nieco innej perspektywy, są punktem wyjścia do rozmów o świecie i dynamice zachodzących w nim zmian. Przekład, o którym mówimy, to z jednej strony intymna konfrontacja z tekstem, z drugiej zaś sposób budowania relacji między ludźmi, kulturami i gatunkami sztuki.

Spotkania odbywają się co dwa lata – naprzemiennie z Festiwalem Europejski Poeta Wolności – od 2013 roku. Każda edycja przychodzi z nowym motywem przewodnim, który staje się punktem odniesienia do budowania programu.
2013 – literatura skandynawska
2015 – literatura anglojęzyczna
2017 – podróż na Wschód
2019 – małe języki – wielka literatura
2021 – edycja fantastyczna (z powodu pandemii edycja zrealizowana została w formule online)
2023 – edycja dramatyczna
2025 – edycja modernistyczna

Każda odsłona festiwalu proponuje kolejne rozmowy, spotkania, warsztaty dla dzieci, młodzieży, studentów, krytyków, dziennikarzy… Każdej edycji towarzyszy też inna seria wydarzeń artystycznych – dotąd były to m.in. wystawy, performanse czy pasma filmowe. Staramy się również uzupełniać ofertę Spotkań o publikacje poświęcone przekładowi i obszarom związanym z motywem przewodnim danej edycji wydarzenia.

Od 2015 roku „Odnalezionemu w tłumaczeniu” towarzyszy wręczenie Nagrody za Twórczość Translatorską im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Festiwal jest również okazją do spotkania z laureatami i laureatkami danej edycji.

Autorką programu pierwszej edycji Spotkań była Katarzyna Tubylewicz. Od 2015 program „Odnalezionego…” tworzą: Magda Heydel, Urszula Kropiwiec, Justyna Czechowska i Aleksandra Szymańska. W poszczególnych edycjach Rada Programowa zaprasza do realizacji wydarzenia ekspertów i ekspertki w dziedzinie, której poświęcona jest dana odsłona festiwalu.