Apel Międzynarodowego PEN i Serbskiego PEN w sprawie Marko Vidojkovicia

Polski PEN Club solidaryzuje się z apelem do władz Serbii w sprawie nękania pisarza i dziennikarza serbskiego Marko Vidojkovicia.

Oświadczenie Międzynarodowego PEN i Serbskiego PEN

Władze serbskie powinny wszcząć jak najprędzej wnikliwe dochodzenie odnośnie do wszelkich pogróżek dotyczących pisarza i dziennikarza Marko Vidojkovicia i zapewnić mu bezpieczeństwo – apeluje Międzynarodowy PEN oraz Serbski PEN. Autorzy gróźb powinni ponieść odpowiedzialność przed wymiarem sprawiedliwości.

Oba stowarzyszenia wzywają władze serbskie, aby zapobiegały groźbom i aktom przemocy i chroniły przed nimi pisarzy i dziennikarzy, potępiając publicznie ataki na nich. Międzynarodowy PEN i Serbski PEN wyrażają poważne zaniepokojenie groźbami śmierci przeciwko pisarzowi i dziennikarzowi Marko Vidojkoviciowi. Nasiliły się one po publikacji jego bestsellerowej książki ,,Djubre” we wrześniu 2020 r. Pisarz poinformował, że w zeszłym roku (2021) otrzymał ponad 40 takich gróźb. Odpowiedzią na nie było wszczęcie zaledwie dwóch śledztw, z których jedno zakończyło się wyrokiem skazującym.

Vidojković znany jest z krytyki władz serbskich. Wytoczono przeciwko niemu kampanię oczerniania, w której wzięło udział kilkoro polityków z partii rządzącej, w tym prezydent Aleksandar Vuczić i premier Ana Brnabić. Media prorządowe nazywają pisarza ,,zdrajcą”. Już w czerwcu 2021 r. Serbski PEN potępił rosnącą presję na media i pisarzy. Wezwał władze serbskie do rzetelnego zajęcia się sprawą Vidojkovicia, ustalenia sprawców i zapewnienia mu bezpieczeństwa.

Przewodnicząca Komitetu PEN do spraw Pisarzy Uwięzionych (Writers in Prison Committee), Ma Thida, potępił w imieniu Międzynarodowego PEN grożenie śmiercią Vidojkoviciowi i wezwał władze Serbii do podjęcia wszelkich działań mających na celu identyfikację autorów gróźb i pociągnięcie ich do odpowiedzialności. W szczególności do zapewnienia bezpieczeństwa pisarza i jego rodziny. Powtarzające się pogróżki wobec Vidojkovicia są częścią fali ataków na pisarzy i dziennikarzy, prowadzonych przez podmioty państwowe i pozapaństwowe. Ich celem jest uciszenie pisarzy i dziennikarzy, odnoszących się krytycznie do rządzących. Władze serbskie muszą zaprzestać stygmatyzacji głosów krytyki. Powinny dołożyć wszelkich starań, by zapewnić im ochronę i nie dopuścić do kontynuacji ataków na nich. Powinny publicznie potępić wszelkie groźby pod ich adresem, przeprowadzić rzetelne śledztwo w ich sprawie i stworzyć klimat sprzyjający pluralizmowi środków przekazu.

Informacje o pisarzu

Marko Vidojković (47 lat), serbski pisarz, dziennikarz prasowy i telewizyjny, komentator polityki i spraw społecznych. Współpracownik dziennika ,,Danas”, którego redakcji grożono w listopadzie ub. r. losem zamordowanych dziennikarzy francuskiego pisma polityczno-satyrycznego ,,Charlie Hebdo”. W dystopijnej powieści ,,Djubre” ukazuje rozmiary korupcji w państwie serbskim. W związku z nią grożono mu spaleniem, pobiciem na śmierć, powieszeniem, obcięciem głowy, wycięciem języka, połamaniem ręki, aby już nigdy nie mógł pisać. W czerwcu 2021 r. Teresda Ribeiro, przedstawicielka OBWE do spraw wolności mediów, zaapelowała o natychmiastowe wszczęcie dochodzenia w sprawie gróźb pod jego adresem. Wskazała na ryzyko wynikające z przemocy w Internecie dla dziennikarzy wykonujących swoje obowiązki bez samocenzury. Vidojković poinformował Międzynarodowy PEN, że funkcjonariusze publiczni zagrozili mu wytoczeniem co najmniej dwóch spraw przed sądem.

Dziesiątki pisarzy i dziennikarzy w Serbii poinformowało, że w ostatnich miesiącach otrzymali karalne pogróżki, wzbudzające ich niepokój o swoje bezpieczeństwo. W raporcie za rok 2022 Platformy na rzecz Ochrony Dziennikarstwa i Bezpieczeństwa Dziennikarzy, afiliowanej przy Radzie Europy – Międzynarodowy PEN jest jej organizacją partnerską – przedstawiono dokumentację licznych przypadków nękania i zastraszania dziennikarzy w Serbii, których celem jest efekt mrożący ich działalność.

Raport stwierdza, że wytaczanie procesów sądowych pod obelżywymi pretekstami jest powszechną praktyką stosowaną przeciwko niezależnym mediom w Serbii. Dokument wzywa wszystkie państwa członkowskie, w tym Serbię, do wdrożenia rekomendacji Rady Europy dotyczących ochrony dziennikarstwa i bezpieczeństwa dziennikarzy (CM/Rec(2016)4), oraz do podjęcia wszelkich niezbędnych kroków w celu zapobiegania atakom i pogróżkom wymierzonym w dziennikarzy i skutecznego wymierzenia sprawiedliwości ich sprawcom.

Komunikat podpisały PEN Armanãn, PEN Bośni i Hercegowiny, Chorwacki PEN i Słoweński PEN.

Dodatkowe informacje: Aurélia Dondo at PEN International, Koops Mill, 162-164 Abbey Street, London, SE1 2AN, UK Tel: +44 (0) 20 7405 0338 Fax +44 (0) 20 7405 0339 e-mail: Aurelia.dondo@pen-international.org