Wolne Słowo Białoruskie: Jana Cegła

Kontynuujemy cykl „Wolne Słowo Białoruskie” – wspólny projekt Polskiego PEN Clubu i Białoruskiego PEN, przybliżający sylwetki prześladowanych pisarzy, dziennikarzy, tłumaczy i badaczy literatury – ludzi, którzy współtworzą kulturę literacką Białorusi, bronią wolności słowa, języka ojczystego i są jego mistrzami. Chcemy, aby w godzinie próby byli pewni naszej solidarności. Prawa człowieka są takie same dla wszystkich – stając w ich obronie, walczymy o wspólną wolność.

Jana Cegła jest pisarką, autorką bajek filozoficznych, współpracowniczką gazety „Litaratura i Mastactwa” („Literatura i Sztuka”), założycielką magazynu młodej sztuki białoruskiej „Maskarad” („Maskarada”).

Ukończyła studia na wydziale historycznym Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego, była też uczennicą białoruskiego pisarza i malarza Adama Hłobusa. W styczniu 2023 roku założony przez nią magazyn „Maskarad” został uznany za ekstremistyczny, w związku z czym zespół redakcyjny postanowił zakończyć działalność.

Jana Cegła została zatrzymana w Mińsku 6 kwietnia 2023 roku. Przed rozpoczęciem procesu sądowego była przetrzymywana w areszcie śledczym. Wyrok – 2 lata ograniczenia wolności bez skierowania do zakładu poprawczego otwartego typu (czyli t.zw. „chemia domowa”*) – zapadł 30 maja w Sądzie Okręgowym w Mińsku. Pisarka została skazana na podstawie art. 342 Kodeksu Karnego: „organizacja i przygotowanie działań, które poważnie naruszają porządek publiczny lub aktywny udział w takich działaniach”.

*„Chemia domowa” to określenie ograniczenia wolności, połączonego z pracami poprawczymi; odbywa się w miejscu zamieszkania – po zakończeniu pracy skazany ma określony czas na dotarcie do domu. W przypadku kilku spóźnień sąd zmienia karę na regularne więzienie lub kolonię karną. Osoba skazana na „chemię domową” może dalej pracować tam, gdzie była zatrudniona dotychczas. Jednak musi zmienić pracę, jeśli jej tryb nie pozwala na regularne powroty do domu o wyznaczonej godzinie i utrudnia milicji nadzorowanie całości procesu w dowolnym momencie.