Apel o zwolnienie Ałasia Bialackiego – Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego
21 lutego Międzynarodowym Dniem Języka Ojczystego
Społeczność PEN apeluje o zwolnienie z aresztu Ałasia Bialackiego, obrońcy praw człowieka, laureata Pokojowej Nagrody Nobla za rok 2022, członka PEN Białoruskiego, aresztowanego w 2021 r.
Bialacki był założycielem Centrum Praw Człowieka Wiasna, które prowadzi kampanie informacyjne o działaczach nękanych i represjonowanych przez białoruskie władze. Bialackiemu grozi wyrok do 12 lat więzienia za działalność na rzecz praw człowieka i za krytykę władz w jego pismach. Wyrok ma być ogłoszony w Mińsku 3 marca br. Jego sprawa jest kolejnym przykładem zastraszania dziennikarzy i pisarzy na świecie, którzy pokojowo korzystają z wolności słowa. A także przykładem nękania pisarzy i dziennikarzy poprzez utrudnianie im wypowiadania się w ich rdzennych lub mniejszościowych językach.
Prosimy o mobilizację Centrów PEN do wsparcia Bialackiego, wzywamy do natychmiastowego i bezwarunkowego zwolnienia go z aresztu oraz odstąpienia od zarzutów wysuniętych przeciwko niemu.
Wideo-Maraton poetycki Komitetu PEN do spraw Przekładów i Praw Językowych (TLRC).
Komitet z przyjemnością ogłasza trzecią edycję wideo-maratonu poetyckiego, którego celem jest uwidocznienie twórczości autorów wypowiadających się w językach rdzennych lub mniejszościowych. Komitet będzie publikował w okresie od Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego (21 lutego) do Międzynarodowego Dnia Poezji (21 marca) utwory napisane i wygłaszane w wielu szerzej nieznanych językach współtworzących przebogaty świat języków. W tegorocznej edycji usłyszymy między innymi języki: wiradjuri (Australia), kalaalisut (Grenlandia), meskwaki (Iowa, USA), nuu savi (Mixtec, Meksyk), sesotho (Afryka Płd.), chiyao (Malawi), karen (Mjanma), bahasa sug (Filipiny), hazaragi (Afganistan). Komitet prosi o rozpowszechnianie wideo poetyckich. (ASzo)
Wezwanie do działania / Call to action:
W Międzynarodowym Dniu Języka Ojczystego PEN International wzywa do zwolnienia z aresztu laureata Pokojowej Nagrody Nobla Ałasia Bialackiego, pisarza, obrońcy praw człowieka, członka PEN Białoruskiego, zatrzymanego w 2021 r., sądzonego w Mińsku.
,,Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego przypomina o ciągłej potrzebie zachowania i ochrony różnorodnego bogactwa lingwistycznego i kulturowego na całym globie. Kładzie akcent na palącą potrzebę wspierania osób pokroju Ałasia Bialackiego, które żarliwie bronią swego prawa do posługiwania się ich językiem ojczystym. Wyrażamy naszą solidarność z nieprzerwana walką Bialackiego o prawa człowieka i wartości demokratyczne w Białorusi, pomimo usiłowań władz, aby jego głos zamilkł” – oświadczył Urtzi Urrutikoetxea, przewodniczący Komitetu PEN International do spraw Przekładu i Praw Językowych.
Ałaś Bialacki jest obecnie sądzony w Mińsku. Grozi mu wyrok 12 lat więzienia w związku z jego działalnością w obronie praw człowieka i twórczością krytykującą władze białoruskie. Wyrok w jego sprawie ma być ogłoszony 3 marca br.
Proces przeciwko Bialackiemu rozpoczął się w Leninskim Sądzie Okręgowym 9 stycznia 2023 r. Został oskarżony o przemyt (art. 228.4 białoruskiego kodeksu karnego), organizację i finansowanie działań poważnie naruszających porządek publiczny (art. 342.2). Podczas procesu Bialacki wielokrotnie zwracał się do oskarżyciela i sądu o prowadzenie rozpraw po białorusku. Bezskutecznie.
Według informacji Centrum Praw Człowieka ,,Wiasna” (Bialacki jest jego założycielem), oskarżony podkreślił, że ,,sytuacja z użyciem języka na sali sądowej jest nadzwyczajna: oskarżyciel i sąd zdecydowanie odmówili mówienia po białorusku, pomimo że przez całe życie używam tego języka, teraz również jako oskarżony. Mówię, piszę i myślę po białorusku. Przypominam, że białoruski to język państwowy, a wy jako funkcjonariusze państwa powinniście znać oba języki państwowe, w tym białoruski [a nie tylko rosyjski – red.], a nie dukać w nim dwa słowa. Macie zatem obowiązek mówić po białorusku do obywateli używających tego języka. Prawo nakazuje, by urzędnicy państwowi udzielali odpowiedzi obywatelom po białorusku, jeśli list do nich skierowany napisano w tym języku. Zostałem w ten sposób postawiony w nierównej sytuacji względem oskarżyciela. Nie dano mi możliwości dogłębnego i szczegółowego wyjaśnienia mego stanowiska, ani ustosunkowania się do niesprawiedliwych i bezsensownych oskarżeń”.
To nie pierwszy raz, gdy Bialacki jest celem władz białoruskich. 4 sierpnia 2011 r. Został aresztowany pod sfabrykowanym zarzutem uchylania się od płacenia podatków, gdyż wykorzystał jedynie swoje prywatne konta bankowe w Litwie i Polsce do transferu funduszy dla Centrum ,,Wiasna”, któremu nie pozwolono założyć własnego konta bankowego w Białorusi. 24 listopada 2011 r. został skazany na cztery i pół roku więzienia, wyrok odbywał w kolonii karnej o zaostrzonym reżimie.
PEN International wzywa władze białoruskie do natychmiastowego i bezwarunkowego zwolnienia Ałasia Bialackiego i wycofania wszystkich oskarżeń przeciwko niemu, oraz domaga się, aby zapewniono mu po zwolnieniu możliwość regularnych spotkań z rodziną i obrońcami prawnymi, a także odpowiednią opiekę zdrowotną. PEN International wzywa także władze do przestrzegania swych zobowiązań w dziedzinie praw człowieka, wolności słowa, zrzeszania się i zgromadzeń publicznych.
Prześladowanie języka i literatury białoruskiej
Represje i stygmatyzacja wymierzone w język i literaturę białoruską przez władze Białorusi, które od dziesięcioleci usiłują zapewnić dominację języka rosyjskiego, uległy zaostrzeniu od inwazji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę 24 lutego ub. roku. PEN International od dawna wspiera PEN Białoruski w promocji języka białoruskiego; w 2019 r. przyjął rezolucję, w której wezwał władze białoruskie, aby
-respektowały art.19 konstytucji Białorusi, nadający językowi białoruskiemu status języka państwowego;
-respektowały, wykonywały i chroniły prawo wszystkich osób mówiących po białorusku do posługiwania się tym językiem oraz do promocji i rozpowszechniania literatury w tym języku;
-zapewniły osobom tego pragnącym możliwości nauki w białoruskojęzycznych klasach, także na poziomie studiów wyższych;
-wypracowały skuteczne sposoby zachęcania do szerszego używania języka białoruskiego we wszystkich dziedzinach życia, włącznie z kulturą.
Więcej informacji: Sabrina Tucci, PEN International
Communications and Campaigns Manager,
Sabrina.Tucci@pen-international.org
Dodatkowe materiały do pobrania:
Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego 2023 – PEN International (EN)